ظاهرا قرار است كم خوني بخشي از نگراني‌هاي خانواده‌هاي ايراني باشد، كودكان مبتلا به كم‌خوني يادگيري كمتري دارند و ضريب هوشي اين كودكان 5 تا 10 درجه كمتر از حد طبيعي برآورد شده است، به فارس گفت: مطالعات مختلفي در دنيا نشان داده است كه سوء تغذيه ميزان يادگيري كودكان در مدرسه و موفقيت‌هاي بعدي آنها را در طول دوران زندگي تحت‌تأثير قرار مي‌دهد.

 كمبود برخي از ريزمغذي‌ها بر توانايي ذهني مؤثر است؛ از جمله كمبود آهن مي‌تواند در تمام مراحل زندگي سبب كاهش قدرت ادراك و يادگيري شود.

اين در حالي است كه محققان دانشگاه علوم پزشكي بابل با بررسي ميزان ريزمغذي آهن در خون 94 كودك دبستاني در شهر رامسر، اعلام كردند كه اين بيماري در ميان كودكان نيز رو به افزايش است؛

به‌طوري كه به گفته اين محققان، 51 / 8 درصد از كودكان مورد مطالعه در اين تحقيق به انواع كم خوني مبتلا بودند كه البته25 / 4 درصد از كل موارد كم خوني در آنان از نوع كم خوني فقر آهن بود.

با اين حال، طبق بررسي ملي سال 1380 دفتر بهبود تغذيه، كم‌خوني فقر آهن در كودكان دختر 15 تا 23 ماهه، 7/13 و در كودكان پسر 14 درصد گزارش شد.

اين آمار كه به گفته كارشناسان وزارت بهداشت در روستاهاي كشور به 18 درصد هم مي‌رسد، در دختران 6 ساله، 3 درصد و در پسران در همين گروه سني 8/3 درصد گزارش شده است. اما متخصصان اطفال در اين ميان افزايش كم‌خوني فقر آهن را به عوامل مختلفي نسبت مي‌دهند كه مهم‌ترين آنها نامرغوب بودن قطره‌هاي آهن است.

آهن‌هاي بدطعم!

«قطره آهن بايد حداقل تا سنين يك سالگي به كودك داده شود؛ در غيراين صورت علاوه بر كم‌خوني فقر آهن، كودك دچار مشكلات ذهني و اختلال در رشد و تكامل نيز خواهد شد.»
دكتر مينا ايزديار، متخصص خون، سرطان و كودكان و عضو هيات‌مديره انجمن تالاسمي ايران با بيان اين عبارت و با اشاره به اينكه كم‌خوني در كودكان ايراني به‌دليل عدم‌دريافت كافي قطره آهن در دوران شيرخوارگي است،

همه مراكز بهداشتي بايد به‌طور رايگان مولتي ويتامين و قطره آهن را در اختيار خانواده‌هاي شيرخواران بگذارند و پزشكان نيز در اين ميان بايد 10 تا 15 ميلي گرم قطره آهن را به‌طور روزانه براي اين سنين تجويز كنند. اما متأسفانه خانواده‌ها در دادن اين قطره به ميزان كافي به شيرخوار خود كوتاهي مي‌كنند.دكتر ايزديار اين عدم‌همكاري والدين را به عوامل مختلفي نسبت مي‌دهد و مي‌افزايد: اهميت‌دادن به باورهاي غلطي كه قطره آهن را بدطعم و مخرب دندان مي‌دانند، مهم‌ترين معضلي است كه گريبان اكثر خانواده‌ها را گرفته است. «البته اين نكته را نبايد ناديده گرفت كه شركت‌هاي داروسازي وظيفه دارند مزه دارويي مثل قطره آهن را بهتر كنند ولي متأسفانه سيستم داروسازي در كشور ما رو به سمت توليد و واردات داروهاي نادر رفته و در توليد با كيفيت‌تر داروهاي همه‌گيري مثل قطره آهن كوتاهي مي‌كند.»

 از ميان تمام عوامل مؤثر در بروز كم‌خوني فقر آهن در سنين كودكي، نامرغوب بودن اين داروها مهم‌ترين عامل است، درحالي‌كه توجه به توليد مرغوب قطره آهن بسيار سخت‌تر از سنتز داروهاي پيچيده‌تر است.

طبقات مرفه هم درگيرند

اگرچه به گفته كارشناسان وضعيت نامرغوب دارويي، از مهم‌ترين عوامل سير رو به رشد فقر آهن در كشور است، با اين حال نكته ديگري كه در اين ميان باز هم مهم تلقي مي‌شود، نقش سطح اقتصادي خانواده‌ها براي دستيابي به مواد‌غذايي حاوي آهن كافي است.

متأسفانه سياست‌ قيمت‌گذاري بر محصولات غذايي در كشور ما تابع هيچ قانوني نيست؛

به‌طوري‌كه نان محصول ارزاني است ولي در مقابل گوشت كه سرشار از آهن قابل جذب است، فقط براي عده محدودي از مردم قابل دسترس شده است.

 نتيجه اين نابرابري هم افزايش فقر آهن به‌خصوص در كودكان ايراني است، اما ظاهرا طبقات مرفه نيز از اين امر مستثني نيستند چون به گفته دكتر ايزديار در خيلي از طبقات مرفه جامعه نيز با وجود افزايش وزن، شاهد افزايش فقر آهن هستيم.

 در اين خانواده‌ها علاوه بر اينكه تغذيه اصولي رعايت نمي‌شود، حتي درصورت وجود فقر آهن نيز به درمان و ميزان قرص تجويز شده براي جبران اين كم‌خوني در كودكان توجهي نمي‌شود.

با وجود اين اگر از تغذيه ناكافي و نامناسب هم بگذريم، مسئله مهم ديگري كه متخصصان اطفال به آن اذعان مي‌كنند بيماري‌هايي است كه كودكان اغلب به آنها دچار شده و در نتيجه به كم‌خوني مبتلا مي‌شوند؛

به‌طوري كه  اگر كودكي مشكل گوارشي يا انعقادي داشته باشد و به‌دنبال آن دچار خونريزي شود، همين يكي از علل از دست رفتن آهن خون است. وي با اشاره به اينكه در خيلي از موارد نيز عفونت‌هاي روده‌اي منجر به فقر آهن در كودكان مي‌شود، اين عفونت‌ها را عفونت‌هاي شايعي مي‌داند كه به راحتي بين كودكان منتقل مي‌شوند.

كودهاي غيراستاندارد

اما نكته ديگري كه منجر به افزايش فقر آهن در ميان كودكان شده ولي ظاهرا به آن توجه جدي نمي‌شود، استفاده از كود در فصول كشاورزي است.«متأسفانه در كشور ما در فصول كشاورزي به جاي استفاده از كود ميكرو كه حاوي ريزمغذي‌هاست از كود نيتراته استفاده مي‌شود.

اين كود منجر به تهي شدن خاك از ريزمغذي‌ها خواهد شد و با تاثير روي محصولات كشاورزي منجر به ايجاد فقر آهن در انسان‌ها مي‌شود.»

 وزارت بهداشت برنامه‌هاي مختلفي را براي كاهش اين مشكلات درنظر گرفته از جمله اجراي طرح آهن‌ياري دختران مدارس كه خوشبختانه در حال اجرا شدن است ولي آن‌طور كه از ظاهر امر پيداست متأسفانه طرح‌هاي ديگر اين وزارتخانه از جمله غني‌سازي آرد و نان با آهن و اسيد‌فوليك و... با شدت و حدت اوليه پيش نمي‌روند.