کشف مواد آنتی‌میکروبیال(ضد میکروبی) کمک بزرگی به علم پزشکی کرده و طی سالیان گذشته جان انسان‌های زیادی را نجات داده است و در بین داروهای امروزی این داروها بیشترین میزان تجویز را دارند.

مصرف نامناسب و غیر منطقی داروهای ضد میکروبی شرایط مناسبی را برای ایجاد میکرو ارگانیسم‌های مقاوم و باقیماندن آنها فراهم می‌کند. همچنین عفونت‌هایی که به علت میکروارگانیسم‌های مقاوم ایجاد می‌شوند به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند و این امر منجر به طولانی شدن بیماری و افزایش خطر مرگ می‌شود.

سالانه مقاومت به دارو سبب ایجاد حدود 440 هزار مورد جدید سل مقاوم به چند دارو می‌شود که سالانه وقوع حداقل 150 هزار مورد مرگ  را در پی دارد.

مقاومت به نسل جدید داروهای ضد مالاریا نیز در کشورهایی که مالاریا بومی است گسترش پیدا کرده و  همچنین درصد بالایی از عفونت‌های بیمارستانی به وسیله باکتری‌های مقاوم ایجاد می‌شود و ظهور مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها سالانه هزینه‌ای معادل 4 میلیارد دلار را به آمریکا تحمیل می‌کند.

متاسفانه کشور ما جزو 20 کشوری است که بیشترین مصرف آنتی‌بیوتیکی را در دنیا دارد و در آسیا بعد از چین مقام دوم را دارد.

هم ‌اکنون حدود 13 درصد ریالی کل بازار دارویی را داروهای آنتی‌بیوتیک تشکیل می‌دهند حجم ریالی مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور در سال به حدود 3 هزار میلیارد ریال می‌رسد که رقم بالایی است و باید با اتخاذ سیاست‌های مناسب این میزان مصرف کنترل شود.

^{نيمی از تجویز نسخه‌های پزشکان آنتی بيوتيک است}

بررسی کشوری نسخ پزشکان در سال 87 و 88 نشان می‌دهد که میانگین تعداد اقلام تجویزی در هر نسخه به ترتیب 26/3 و 21/3 قلم بوده است که 49 درصد یعنی نزدیک به نصف آن تنها آنتی‌بیوتیک بوده است.

در دسترس بودن آنتی‌بیوتیک، فرهنگ غلط خوددرمانی یا والدین درمانی و متاسفانه در مواردی فروش بدون نسخه آنتی‌بیوتیک موجب شده است که مردم بدون در نظر گرفتن عوارض، برای درمان حتی بیماری‌های ویروسی نیز به این گروه درمانی روی آورند.

ویژگی بارز فرهنگ دارویی در ایران، مصرف بیش از اندازه داروهای تزریقی است؛ به طوری که سرانه مصرف داروهای تزریقی در ایران حدود 4/11 بوده است؛ در حالی که این رقم 4 برابر سرانه مصرف این قبیل دارو‌ها در جوامع در حال توسعه است.

آمار‌ها نشان می‌دهد ایرانی‌ها بیش از استاندارد جهانی دارو مصرف می‌کنند و 10 تا 15 درصد دارو‌ها بدون مشورت با پزشک و خودسرانه مصرف می‌شود،  در این بین داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک بیشترین میزان مصرف خودسرانه دارو را تشکیل می‌دهند. این وضعیت سبب شده تا علت بستری 10 تا 20 درصد بیماران در بیمارستان‌ها ناشی از عوارض دارویی عنوان شود. در این بین سالمندان، زنان باردار و کودکان بیشتر در معرض خطر عوارض دارویی قرار گرفته‌اند.»

«از جمله موارد تاثیرگذار برای تجویز و مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک در کشور مسائل اقتصادی، فرهنگ عمومی جامعه و ضعف گروه پزشکی در مصرف بیش از حد این نوع دارو است. متاسفانه بسیاری از افراد جامعه نیز بر این باورند که مصرف آنتی‌بیوتیک‌های قوی تاثیر بهتری در روند درمان آن‌ها خواهد داشت.»

«همان طور که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید نیز نمی‌تواند راه حل این معضل جهانی باشد و اگر این پروسه متوقف نشود ما در 5 سال آینده به دوران قبل از کشف آنتی‌بیوتیک برمی‌گردیم.

زمانی که عفونت‌های جزئی می‌تواند منجر به مرگ شود این موضوع باید یک نگرانی عمده به حساب آید زیرا یک عفونت مقاوم ممکن است کشنده باشد و به دیگران منتقل شود، گسترش پیدا کند و باعث تحمیل هزینه‌های سنگین به افراد و جامعه شود. این باعث می‌شود تا دستاورهای پزشکی مدرن به وسیله مقاومت به دارو در معرض خطر قرار ‌گیرند.»

بدون تاثیر داروهای ضد میکروبی برای درمان و پیشگیری از عفونت‌ها موفقیت درمان‌هایی از جمله پیوند شیمی درمانی و جراحی‌های مهم ممکن است به خطر بیفتد. «دو عامل باعث افزایش و گسترش مقاومت به داروهای ضد میکروبی می‌شود یکی مصرف بیش از حد و سوء مصرف داروهای ضد میکروبی و دیگری گسترش و انتشار ارگانیسم‌های مقاوم بین افراد جامعه و کشور‌ها است بنابراین مقابله با مقاومت به دارو‌های ضد میکروبی نیاز به مداخله از جمله بهبود مصرف داروهای ضد میکروبی و جلوگیری از انتقال میکرو ارگانسیم‌های مقاوم دارد.

این موضوع همکاری بین دولتمردان و سیاستگزاران سیستم بهداشتی را می‌طلبد. وضع قوانین کارامد در جهت نظارت و بررسی نسخ برپایی نظام مراقبت در بیمارستان‌ها به طور جدی ممنوعیت فروش آنتی‌بیوتیک بدون دستور پزشک حمایت از بیماران و افزایش پوشش بیمه‌ها به جهت تکمیل دوره‌های درمان و اقدامات پیشگیری کننده از بروز بیماری مانند واکسیناسیون، بالابردن سطح بهداشت جامعه، فرهنگ سازی و افزایش آگاهی پزشکان نسبت به پدیده مقاومت آنتی‌بیوتیکی از موارد مورد اهمیت است.